Μετεωροειδή, Μετεωρίτες, Διάττοντες Αστέρες και η Σημασία τους

Όι διάττοντες αστέρες μπορούν να είναι από τα πιο εντυπωσιακά φαινόμενα στον ουρανό και στην πλειοψηφία τους παραμένουν ακίνδυνα για τον γήινο παρατηρητή. Μερικοί όμως δεν αναφλέγονται ολοσχερώς στην ατμόσφαιρα και φτάνουν μεχρι την επιφάνεια του πλανήτη μας. Είναι οι γνωστοί μας μετεωρίτες, οι οποίοι στην αρχαιότητα λατρεύονταν ως μυστηριώδεις ιεροί βράχοι. Ο γνωστότερος όλων είναι ο βράχος της Μέκκα, όπου εκατομμύρια μουσουλμάνων καταφθάνουν κάθε χρόνο για να προσκυνήσουν. Ένας ακόμη μυθικός μετεωρίτης βρίσκεται στη Δυτική Αφρική, στην έρημο Αντάρ, οι αυτόχθονες όμως κρατούν επτασφράγιστο μυστικό την ακριβή του θέση. Ο πρώτος ιστορικά μετεωρίτης που καταγράφηκε στην Ευρώπη ήταν στην Αλσατία στα 1492 και είχε βάρος 115 κιλών. Αδιαμφισβήτητα όμως, ο μεγαλύτερος γνωστός μετεωρίτης που έπεσε στη Γη είναι ο Hoba West, ένας μετεωρίτης σιδήρου με διάμετρο περίπου 3 μέτρα και βάρος 60 τόνους που έπεσε στη νοτιοδυτική Αφρική εδώ και εκατομμύρια χρόνια. Ένας επίσης μεγάλος μετεωρίτης βρίσκεται στη Γροιλανδία: έχει βάρος 33 τόνους και είναι γνωστό οτι Εσκιμώοι έφτιαχναν γερά σιδερένια μαχαίρια χρησιμοποιώντας το υλικό του μετεωρίτη. Στις μέρες μας ο μετεωρίτης αυτός βρίσκεται εκτεθειμένος στο πλανητάριο της Νέας Υόρκης.

Εικ.1 Μετεωρίτης (χονδρίτης) που βρέθηκε στη Γη (http://www.meteoritew.com.au/)

Το αποτέλεσμα της πτώσης μετεωριτών στη Γη μπορεί να είναι από ασήμαντο ως καταστροφικό και αυτό εξαρτάται κυρίως από το μέγεθος του σώματος αλλά και από το σημείο της επιφάνειας που προσέκρουσε. Σε σπάνιες περιπτώσεις (συνολικά 6 γνωστές παγκοσμίως τα τελευταία 200 χρόνια) οι μετεωρίτες πέφτουν πάνω σε σπίτια, χωρίς όμως να προκαλέσουν ανθρώπινα θύματα. Σήμερα έχουν ταυτοποιηθεί μόλις 100 κρατήρες στην επιφάνεια της Γης, Αν και το φαινόμενο ήταν πολύ συχνότερο στο μακρινό παρελθόν, η διάβρωση από την ατμόσφαιρα και το νερό, καθώς και η μετέπειτα βλάστηση, έσβησαν τα ίχνη των περισσότερων κρατήρων στην επιφάνεια του πλανήτη μας. Οι γνωστότεροι ίσως κρατήρες είναι ο Barringer στην Αριζόνα των ΗΠΑ, με διάμετρο περίπου 1.3 χιλιόμετρα, και ο κρατήρας Sadberry στο Quebec του Καναδά, με διάμετρο 63 χιλιομέτρων!

Πόσο μοιάζουν οι μετεωρίτες με γήινους βράχους;

Είναι όλοι οι μετεωρίτες ίδιοι; Τι μαςλένε τα υπολείμματα αυτών των κοσμικών σωμάτων που βρέθηκαν κοντά στους κρατήρες που άνοιξαν; Κάποιοι μετεωρίτες οφείλονται σε κομήτες που ταξιδεύουν στο εσωτερικό του ηλιακού μας συστήματος και τυχαία συναντούν την τροχιά της Γης στο πέρασμά τους. Άλλοι οφείλονται σε πλανητοειδή μεγέθους δεκάδων ή εκατοντάδων χιλιομέτρων, που αιωρούνται στον διαπλανητικό χώρο. Κάποιοι άλλοι οφείλονται σε πρωτογενές υλικό που απέμεινε από την εποχή της δημιουργίας του ηλιακού μας συστήματος, πριν 4.6 δισεκατομμύρια χρόνια. Τέλος, κάποιοι μετεωρίτες προέρχονται από τον δορυφόρο μας, τη Σελήνη, και από τον γειτονικό μας πλανήτη Άρη, και οφείλονται σε θραύσματα που εκσφενδονίστηκαν από την επιφάνεια αυτών των σωμάτων προς τον διαπλανητικό χώρο, όταν κάποιος μετεωρίτης έπεσε επάνω τους. Μάλιστα υπολείμματα τέτοιων μετεωριτών έχουν βρεθεί στην Αλάσκα.

Ανάλογα με την προέλευσή τους αλλάζει και η χημική σύσταση των μετεωριτών. Ένα μικρό ποσοστό (6%) έχει μεγάλη περιεκτικότητα σε σίδηρο κυρίως, κοβάλτιο και νικέλιο. Άλλοι (3%) είναι περισσότερο πετρώδεις. Το συντριπτικά μεγαλύτερο ποσοστό των μετεωριτών (84%) είναι χονδρίτες με υψηλή περιεκτικότητα σε ενώσεις πυριτίου. Μόνο λίγοι ανάμεσά τους έχουν μεγάλη περιεκτικότητα σε άνθρακα και οργανικές ενώσεις, αλλά αυτό είναι πολύ σημαντικό για τη μελέτη της ύπαρξης ζωής και σε άλλα σώματα του ηλιακού μας συστήματος. Τέλος το 8% όλων των μετεωριτών είναι αχονδρίτες, με μεγάλη περιεκτικότητα σε ασβέστιο. Το εξαιρετικά μικρό ποσοστό πετρωδών μετεωριτών είναι μάλλον πλασματικό, αφού είναι εξαιρετικά δύσκολο να τους ξεχωρίσουμε από τα γήινα πετρώματα (κάτι που είναι πολύ ευκολότερο για παράδειγμα με τους σιδηρούχους μετεωρίτες). Η λεπτομερής μελέτη των μετεωριτών είναι πολύ σημαντική για την κατανόηση της γέννησης και της εξέλιξης του Ηλιακού μας Συστήματος.

Εικ.3 Γραφίτης σε μετεωρίτη που έφτασε μέχρι τον πλανήτη μας. (http://www.phy.mtu.edu/)

.